Stem Cell Research
Kum zabi 21 chhova medical khawvel khawih danglamtu ber chu Stem Cell chungchang hi a ni ngei ang. Stem Cell research dotuten Lal Heroda ang maia mihring nunna suattu rapthlak nia an puh laiin a tantu lam chuan Lal Isua ang maia tidamtu niah an chhal thung a. Stem cell research hi khuahkhirh hauh lova kalpui chi a ni em tih hi ngaihtuah tham fe a ni a. Kalsual pui a hlauhawm em avangin US Federal Government in Stem Cell Research a tanpui thinna zawng zawng tih tawpna thupe chu August 9, 2001 khan US President George W Bush-an a tihchhuak a, mahse he research hi mihringte tan a pawimawh em avangin a hnu kum 8 zet, March 9, 2009 khan US President vek Barrack Obama chuan he thupek, hnuhkir lehna order a chhuah leh thung a. Chutiang taka issue lian Stem Cell Research chu enge ni reng le? Stem Cell Research in a hrin chhuah theih thil khihkhan tak i han suangtuahna chhin teh ang -
Kimte-i tan Kal (A Kidney for Kimte-i):
Kimte-i hi naupang harhvang leh duhawm tak, hlim thei em em reng mi a ni a. Thian a ngaina bawk a, an thenawm naupangte kawi khawmin an kawt hi infiam nan tak an hmang thin a, an in umin an rak chel chul thin. Mi hausa tak fanu tih inhre hauh lova an phi buai vel thin chu a nu leh pa tan chuan a aia hmuhnawm a awm thei lo.
Vanduaithlak tak leh a chhan puh tur pawh awm hman hauh lovin Kimte-i chu thawk leh khatah a chau hma ta em em mai a, naupang harhvang tak ni thin kha infiam chu sawi loh, a awm mai mai pawh hi a chau ngawih ngawih mai thin a ni. A nu leh pa te ngaih tha lo chuan doctor specialist hrang hrang an rawn a, test chi hrang hrang an tih hnu chuan a kal a tha lo tih hmuhchhuah a ni a, kal thlak (kidney transplant) a nih loh chuan hun rei a daih dawn lo tih chu a chiang ta hle a ni.
Amaherawhchu, kal thlak theihna Hospital eng emaw zat a awm avangin chung hospital te chu beiseina sang tak nen an han dawr zung zung a. Rang takin kal thlak turin in ziak lut mahse, kal thlak mamawh an tam avang leh kal thawhtu (donor) an tlem avangin a lo berah kum khat chu an nghah a ngai dawn hrim hrim tih chu an chhanna hriat a ni ta. Kimte-i nu leh pa chu an beidawng kher mai. An sum leh pai, an rohlu zawng zawng ai pawh a hlu an fanu mal Kimte-i kal chu thlak emaw,tihdam emaw chu eng ti kawng zawng talin emaw a awm tur a ni tih chu an ngaihdan nghet tak a ni. Mangang takin doctor eng emaw deuh leh medical scientist te an han dawr kual a, chhanna danglam tak leh phurawm tak an tawng ta le! Kimte-i kal thlak nan chuan midang kal, thisen inmil kim theih loh avanga harsatna chi hrang hrang thlen thin leh dimdawi taka enkawl pawha hun rei daih tak tak thei lo lehnghal chu buaipui a lo ngai lo tawp mai. A nu leh pa chi chu lain laboratory-ah an inbelhbawm tir ang a, chuta cell insiam tanțir, taksa peng hrang hrang siam tura la insiam danglam lo embryonic stem cell an tih chu duh ang ang taksa part ah a insiam theih avangin kal(kidney) a insiam turin an duang mai dawn a ni.Kal chu kar lovah lo insiam puitlingin a puitlin veleh Kimte-i kal thlak nan an hmang mai dawn a ni. A kal gene leh amah Kimte-i gene chu a inan dawn avangin kal thar a dawng dawn ni lovin,a kal kha a lo insiam thar leh a ni mai dawn a ni ber mai.Thil ropui leh phurawm tak ava ni em!
Mahse, chhandamna,siamthar lehna ropui ni mai awma lang kha chhiatna rapthlak tak thlen theitu a ni bawk si a,khawvel ralmuan nan Stem cell culture hi nasa taka khuahkhirh a lo ngai si. Chu mai ni lovin Stem cell research dotute ngaihdan chuan hmeichhe naupang pakhat nunna chhanchhuak tura nunna tam tak suat kher chu khawvel leh Pathian ngaihah thil dik a ni thei lo a ni. Hei vang hian sakhaw lam ngaihsaktu te leh George W Bush te chuan Stem Cell Research hi an lo do va,Sakhaw ngaisang lemlo ho leh hmasawnna hrim hrim duhtu te chuan Stem Cell Research hi an tuipui hle thung.
Khawi laiah chuan nge nunna tam tak suat a nih theih le? Embryonic stem cell khawi(culture) kha hlawhtling takin duh ang tak part-ah a chhuak ngei dawn a ni tih sawi theih a nih miau loh avangin embryonic stem cell tam tak siam a ngai a.Mipa chi leh hmeichhe chi infin atanga mihring lo piangchhuak a nih si avangin chi te kha an infin veleh mihring,thlarau nei a nih dawn avangin laboratory a enkawl chhoh pawh ni se,hman bang paih bo (thih tir) mai kha tualthahna nasa tak a ni thei tlat a ni.Mipa chi leh hmeichhe chi infin kha mihring la tling lo,timur hlawm tereuhte ni maiah kan ngai a nih chuan eng hun atang chiahin nge mihringah kan chhiar tak ang? Thla khat,thla hnih,thla riat,ramri then theih a ni lo.Nge ni,nu pum chhunga a awm lai chuan mihring tling lovah kan puh dawn? Chuti a nih chuan nau tihtlak hi a pawina a va awm awm lo ve? Pawisak nei hauh lovin nau tihtlak hi a pawi lo pawh lo ti zel ila,nu pum atanga pawn lam boruaka naute a lo chhuah atang chiah khan em ni mi nung,thlarau neia chhiar tur? A ni thei lo ang. Nu pum lum nuam tak atanga pawn boruak vawt,pressure na taka a rawnchhuah veleh khan naute taksa ah thil thar,nunna leh thlarau neih phahna khawp insiam engmah a awm chuang si lo,thlasik vawh lai taka inchhung lum nuam tak atanga pawn lam khaw vawt fir tak,vur tlak chum chumna hmuna chhuah ang chauh a ni si! Kimte-i kal chu thlak sak kan phal dawn ni ang le?
